DOCS Folgen

Het absurdische radioprogramma Borát dat de VPRO uitzond in de  jaren tachtig bevatte ‘Radiokunst’ zoals die nooit eerder had geklonken. Het programma van Rik Zaal, met medewerking van Jet van Boxtel, Herman Koch, Marjan Luif, Michiel Romeijn, Theo Sontrop, Jan Stavinoha, en vele anderen kan gezien worden als een voorloper van het latere televisieprogramma Jiskefet. 251 Afleveringen, en nog eens honderden ‘Borát-hoekjes’ waren er te horen. Geluidskunstenaar Mat Wijn, die er dertig jaar geleden ook bij was, heeft een aantal makers van toen opgezocht en kwam tot een nieuwe Borát.

Het noorden ligt in de richting waar de kompasnaald naar wijst. Maar waar ligt het noorden precies? Is het een plek? Een land? Is er een punt te vinden waar het noorden begint?  Ongemerkt is het noorden elke week in het nieuws wanneer duizenden vluchtelingen Europa proberen binnen te komen. Velen zijn op de weg naar de veiligheid die het noorden belooft. Maar het noorden is niet een vaste plek op de kaart. Vraag iemand in Afrika waar het noorden is en hij zal misschien richting het rijke Frankrijk wijzen, in Parijs wijzen ze richting de drassige lage landen en in Holland richting het aardbeving geplaagde Groningen. Kortom het noorden ligt niet vast, het heeft een wisselende locatie en met steeds een andere betekenis. Waar voor de een het noorden een veilige haven is, is het voor een ander een economische achtergestelde regio of een vakantiebestemming waar je rust en stilte vindt. Niet alleen de mens maar ook het landschap verandert wanneer je noordwaarts trekt. Naarmate je noordelijker komt zal het kouder worden, de bevolkingsdichtheid en biodiversiteit nemen langzaam af. Dichter bij de poolcirkel verandert het besef van tijd, dag en nacht zullen steeds langer duren, totdat het uiteindelijk bijna een half jaar donker zal zijn.  In dit radio-essay wordt de luisteraar meegenomen op een zoektocht naar het noorden. Hoe verandert het landschap en de mens wanneer je noordwaarts trekt? Uiteindelijk hoopt de documentaire op een plek uit te komen waar je niet verder noordwaarts kan.

Wat voor leven ga je tegemoet als je moeder een hekel aan je heeft, altijd dronken aan de keukentafel zit en regelmatig wordt opgenomen in een inrichting? Als je al jong de boodschappen doet, eten kookt en andere huishoudelijke taken verricht en niet beter weet dan dat het zo hoort? Het enige wat je je stellig voorneemt is dat jij het heel anders zult doen.  Angela vertelt hoe haar leven er uit zag toen ze uit huis vertrok, trouwde, kinderen kreeg en intussen ook nog een opleiding volgde. Tot het moment dat het verleden haar harder inhaalde dan ze ooit voor mogelijk had gehouden, met desastreuze gevolgen voor zichzelf en voor haar dochter Naomi.  Radiomaker Iris Honderdos sprak beide vrouwen over wat er gebeurde. Noami heeft intussen ook een dochter en is er stellig van overtuigd dat zij het lot een andere wending heeft kunnen geven.